BİREYSEL EMEKLİLİK TASARRUF VE YATIRIM SİSTEMİ KANUNU
Bu Kanunun amacı, kamu sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcısı olarak, bireylerin emekliliğe yönelik tasarruflarının yatırıma yönlendirilmesi ile emeklilik döneminde ek bir gelir sağlanarak refah düzeylerinin yükseltilmesi, ekonomiye uzun vadeli kaynak yaratarak istihdamın artırılması ve ekonomik kalkınmaya katkıda bulunulmasını teminen, gönüllü katılıma dayalı ve belirlenmiş katkı esasına göre oluşturulan bireysel emeklilik sisteminin düzenlenmesi ve denetlenmesidir.
Bu Kanunun kapsamı, emeklilik şirketlerinin kuruluş, çalışma, yönetim ve denetimine, kişilerin sisteme katılma, ayrılma ve emeklilik koşullarına, emeklilik yatırım fonlarının kuruluşuna, katkıların bu fonlarda toplanmasına ve değerlendirilmesine, aracılık hizmetlerine, kamuya açıklanacak bilgilerin kapsamına ve bireysel emeklilikle ilgili diğer hususlara ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir.
EMEKLİLİK SİSTEMİNE KATILMA VE EMEKLİLİK SÖZLEŞMESİ
Sisteme katılmak için şirket ile emeklilik sözleşmesi akdedilir.
Emeklilik sözleşmesi; şirket nezdinde bireysel emeklilik hesabı açılması, hesaba katkı payı ödenmesi, ödenen katkı paylarının tercih edilen fonlarda yatırıma yönlendirilmesi ve hesapta biriken paraların hak sahiplerine ödenmesine ilişkin esas ve usuller ile tarafların bu kapsamdaki diğer hak ve yükümlülüklerini düzenleyen sözleşmedir. Emeklilik sözleşmesi, katılımcı ile bireysel emeklilik sözleşmesi şeklinde veyahut bir istihdam ilişkisine dayalı olarak veya katılımcı adına bir kuruluş ile grup emeklilik sözleşmesi şeklinde yapılabilir.
ÇALIŞANLARIN OTOMATİK OLARAK BİR EMEKLİLİK PLANINA DÂHİL EDİLMESİ
-Türk vatandaşı veya 29/5/2009 tarihli ve 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 28 inci maddesi kapsamında olup kırk beş yaşını doldurmamış olanlardan, Kırk beş yaşını doldurmuş çalışanlar, talep etmeleri halinde anılan planlara dahil edilebilir.
-İşveren, çalışanını ancak otomatik katılım için emeklilik planı düzenleme konusunda Kurumca uygun görülen şirketlerden birinin sunacağı emeklilik planına dâhil edebilir.
-Çalışan katkı payı, çalışanın 5510 sayılı Kanunun 80 inci maddesi çerçevesinde belirlenen prime esas kazancının (Brüt Ücret) yüzde üçüne karşılık gelen tutardır. Esas kazancının (Brüt Ücret) yüzde üçüne iki katına kadar artırmaya, yüzde bire kadar azaltmaya veya katkı payına maktu limit getirmeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.
- Çalışan, otomatik katılıma ilişkin emeklilik sözleşmesinde belirlenen tutardan daha yüksek bir tutarda kesinti yapılmasını işverenden talep edebilir.
- Esas kazancının (Brüt Ücret) üzerinde yapılan hesaplama en geç çalışanın ücretinin ödeme gününü takip eden iş günü 5510 sayılı Kanunun 80 inci maddesi deki Kanun hükümleri uyarınca işveren tarafından şirkete aktarılır.
- İşveren bu madde uyarınca katkı payını zamanında şirkete aktarmaz veya geç aktarırsa çalışanın 5 inci maddedeki hesaplama yöntemi uyarınca varsa birikiminde oluşan parasal kaybından sorumludur.
- Çalışan, emeklilik planına dâhil olduğunun kendisine bildirildiği tarihi müteakip iki ay içinde sözleşmeden cayabilir. (Cayma hâlinde, ödenen katkı payları, varsa hesabında bulunan yatırım gelirleri ile birlikte on iş günü içinde çalışana iade edilir. )
- Cayma hakkını kullanmayan çalışan Kurumca belirlenen hâllerde katkı payı ödemesine ara verilmesini talep edebilir.
-Bu madde kapsamında sunulan emeklilik planları kapsamında şirketlerce 7 nci madde uyarınca fon işletim gideri kesintisi dışında başka bir kesinti yapılamaz.
-Çalışan katkı payı, işverenin taraf olduğu 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu kapsamındaki haciz ve iflas yoluyla takip bakımından işçi alacağı niteliğinde imtiyazlı bir alacaktır. İşverenler bu madde kapsamındaki yükümlülükleri bakımından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından denetlenir. İşverenin bu madde kapsamındaki yükümlülüklerine ve bu madde uyarınca yürürlüğe konulan düzenlemelere uymaması hâlinde, her bir ihlal için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca idari PARA CEZASI uygulanır.
.
Özetleyecek olursak;
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından, işverene bağlı her bir çalışan için, ilgili çalışanın sisteme dahil edilmediği ay sayısı kadar idari para cezası uygulanacaktır
Kanuna göre bu ceza çalışan başına her ay için (2022 yılında) 254,00 TL olarak belirlenmiştir.
İşverenler BES için yaptıkları kesintiyi ilgili özel emeklilik şirketine aktarmak durumundadır.
Bireysel emeklilik sistemine aktarılacak fonlar personelin hak ettiği brüt ücret üzerinden kesinti yoluyla ilgili şirketlere aktarılacaktır.
01.01.2017 tarihinde Hazine Müsteşarlığının 18.11.2016 tarih ve 32665 sayılı “Çalışanların İşverenleri Aracılığıyla Otomatik Olarak Emeklilik Planına Dâhil Edilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” ile BES kamu ve özel sektörde çalışan 45 yaş altında tüm çalışanlara zorunlu hale gelmiştir (Hazine Müsteşarlığı, 2017). Kamu idarelerinde en erken 01/04/2017 en geç 01.01.2018 tarihinde sisteme dâhil olma zorunluluğu vardır.
Özel sektörde ise;
• 1000 personel ve üzeri çalışanı olan şirketler 01.01.2017 tarihinde çalışanlarını sisteme dahil ederken,
• 249 ile 1000 arası çalışanı bulunan firmalar 1 Nisan 2017 tarihinden itibaren,
• 100 ila 249 kişi arasında çalışanı bulunan firmalar 1 Eylül 2017 tarihinden itibaren,
• 50 ila 100 çalışanı olan firmalar ile tüm yerel yönetimler 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren,
• 10 ile 50 arasında çalışanı olan firmalar için 1 Temmuz 2018‘den itibaren,
• çalışan sayısı 5 kişiden az olan şirketler ise çalışanlarını 01.01.2019 tarihinde sisteme dahil edeceklerdir.