PATENTLİ VEYA FAYDALI MODEL BELGELİ BULUŞA İLİŞKİN GAYRİMADDİ HAKLARIN KİRALANMASI, DEVRİ VE SATIŞI
Sınai Mülkiyet Haklarını da içeren Gayri Maddi Haklar, artık teşebbüslerin en değerli varlıkları arasında gösterilmektedir. Sınai Mülkiyet Hakları içerisinde en geniş ve güçlü korumayı sağlayan hak ise Patent ya da Faydalı modellerdir.
5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi hakkında Kanunda, 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu ile 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunun da konuya ilişkin istisna ve indirimler yer almaktadır.
VERGİ MEVZUATINDA PATENT
Kurumlar Vergisi Kanunu
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun “Sınai Mülkiyet Haklarında İstisna” başlıklı 5/B maddesi uyarınca, Türkiye'de gerçekleştirilen araştırma, geliştirme ve yenilik faaliyetleri ile yazılım faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan buluşların;
Kiralanması, devri veya satışı, Türkiye'de seri üretime tabi tutularak pazarlanmaları hâlinde elde edilen kazançları ile Türkiye'de gerçekleştirilen üretim sürecinde kullanılması sonucu üretilen ürünlerin satışından elde edilen kazançların patentli veya faydalı model belgeli buluşa atfedilen kısmının, %50'si kurumlar vergisinden müstesnadır. Bu istisna, buluşa yönelik hakların ihlal edilmesi neticesinde elde edilen gelirler ile buluş nedeniyle alınan sigorta veya diğer tazminatlar için de uygulanır. İstisnadan kurumlar vergisi mükellefleri yanında gelir vergisi mükellefleri de yararlanabilmektedir.
İstisnanın Uygulanabilmesi İçin;
İstisna uygulamasına konu buluşun, 551 Sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname veya 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında patent veya faydalı model belgesi verilerek koruma altına alınan buluşlar arasında yer alması ve buluşa ilişkin incelemeli sistem ile patent veya araştırma raporu sonucunda faydalı model belgesi alınması, İstisna uygulamasından yararlanabilecek kişilerin, 551 Sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2’nci maddesinde veya 6769 Sayılı Kanun’un 3’üncü maddesinde belirtilen nitelikleri taşıması ve bu kişilerin patentli veya faydalı model belgeli buluşu geliştirme yetkisini haiz bulunması şartıyla, patent veya faydalı model belgesinin sahibi ya da patent veya faydalı model belgesi üzerinde tekel niteliğinde özel bir ruhsata sahip olması, gerekmektedir.
Anılan faaliyetlerin bir kısmının yurt dışında yapılması veya yurtdışından mesleki veya teknik hizmet alınması vb. gibi hallerde söz konusu faaliyetlerin sadece Türkiye’de gerçekleştirilen kısmı için istisnadan yararlanılır. Buna göre tamamı yurtdışında gerçekleştirilmiş olan araştırma geliştirme ve yenilik faaliyetleri ile yazılım faaliyetleri sonunca ortaya çıkan buluşlar için patent veya faydalı model belgesi alınsa dahi istisnadan yararlanılamaz.
İstisna Kazancın Tespiti;
Patentli veya faydalı model belgeli buluşların kiralanması, devri veya satışı, Türkiye’de seri üretime tabi tutularak pazarlanmaları ile patentli veya faydalı model belgeli buluşa atfedilen kısmıyla ilgili olarak Türkiye’de gerçekleştirilen üretim sürecinde kullanılması sonucu üretilen ürünlerin satışından elde edilen kazançların %50'si kurumlar vergisinden müstesnadır.
Bunlardan özellik arz edeni buluşun üretim sürecinde kullanılması halinde kazancın tespitine ilişkin açıklamalar aşağıdaki gibidir.
Maddenin yedinci fıkrası hükmüyle, üçüncü fıkrada yer alan transfer fiyatlandırması suretiyle ayrıştırma yöntemi yerine satış, hasılat, gider, harcama, maliyet veya benzeri unsurları dikkate alarak kazancın ayrıştırılmasında basitleştirilmiş yöntemler tespit etmeye Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır. Bu kapsamda, patentli veya faydalı model belgeli buluşunu üretim sürecinde kullanan mükelleflerin tercih etmeleri halinde, ürettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançlarının patentli veya faydalı model belgeli buluşa atfedilen kısmını, maliyet unsurlarını dikkate alarak ayrıştırmaları mümkündür.
Buluşla ilgili maliyetlerin buluşun üretim sürecinde kullanılması sonucu üretilen ürünlerin toplam maliyeti içerisindeki payının tespitinde, buluşun üretim sürecinde kullanılmasıyla ilgili olarak katlanılan tüm giderler dikkate alınacaktır.
Bu kapsamda, buluşla ilgili olarak aktifleştirilen Ar-Ge harcamaları için ayrılan amortismanlar ile üretim sürecinde kullanılması nedeniyle buluşa ilişkin olarak katlanılan giderler Dikkate alınmak suretiyle buluşla ilgili katlanılan maliyetler hesaplanır. Buluşla ilgili bu maliyetlerin, üretilen ürünlerin toplam maliyeti içerisindeki payı tespit edilir.
Ar-Ge Kanunu
5746 Sayılı Kanun Uygulama ve Denetim Yönetmeliğin 7’nci maddesinde, Ar-Ge ve yenilik faaliyeti ile tasarım faaliyeti kapsamında değerlendirilen harcamaları aşağıdaki şekilde açıklanmıştır.
Bu başlıklar altında projeler için gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik harcamalarının tamamı 5746 Sayılı Kanun uyarınca kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.
Katma Değer Vergisi Kanunun 17’nci maddesinin z bendi uyarınca, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/B maddesi kapsamındaki araştırma ve geliştirme, yenilik ile yazılım faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan patentli veya faydalı model belgeli buluşa ilişkin gayri maddi hakların kiralanması, devri veya satışı KDV’den istisnadır.